یکی از احادیث معروف نزد شیعه حدیث «سلونی» است. سلونی به معنای «از من بپرسید است» که از امام علی بن ابی طالب علیه السلام در چندین مورد نقل و در عرف شیعه، به اختصار به حدیث سلونی معروف شده است.
آن حضرت می فرمود: ایها الناس! سلونی قبل ان تفقدونی فلانا بطرق السماء اعلم منی بطرق الارض... (1)
یعنی: ای مردم! قبل از این که مرا از دست بدهید سوالات خود را از من بپرسید که من به راه های آسمان از راه های زمین آشناتر هستم.
این حدیث حکایت از علم گسترده ی آن حضرت دارد؛ به طوری که با این اعتماد به نفس باور نکردنی چنین اعلام می کند.
مرحوم علامه ی امینی بعد از بیان این حدیث می گوید: در بررسی تاریخی که داشته ام ندیده ام قبل از علی، کسی غیر از پیامبر اسلام چنین ادعائی بکند؛ و بعد از حضرت علی هم کسی چنین ادعائی نکرده مگر این که مفتضح و رسوا شده است.
آن گاه نمونه هایی از این رسوایی را نقل می کند. به دو نمونه دقت فرمایید:
مقاتل بن سلیمان روزی در میان مردم گفت: غیر از عالم عرش، هرچه دوست دارید از من سوال کنید.
یکی برخاست و پرسید: وقتی آدم حج انجام داد، چه کسی سر او را تراشید؟
او سرش را به زیر انداخت و گفت: این کار شما نیست. خداوند می خواست مرا به خاطر غروری که پیدا کرده بودم امتحان کند.
همین فرد یک بار دیگر در میان گروهی چنین ادعائی را تکرار کرد. فردی از او پرسید: دل و روده ی مورچه در کدام قسمت بدن اوست؟ در بند ابتدایی یا انتهایی؟
و باز هم آن بیچاره از جواب درماند.
هرچند این سوال ها نه اهمیتی دارد و نه پاسخ آن به درد دنیا و آخرت انسان می خورد و شاید تا حدی احمقانه هم به نظر بیاید؛ اما وقتی خداوند بخواهد کسی را که دارای غرور علمی شده است رسوا کند، چنین سوال هایی بر دهان اطرافیان او جاری می کند.
این کار هر کس نیست که بایستد و خود را در معرض سوال های بدون حیطه بندی و مرز کشی قرار دهد و از عهده ی همه ی آنها هم برآید. تنها علی بود که برای هدایت مردم و نه برای ابراز وجود و توان علمی خود، دلسوزانه از مردم می خواست که تا در میان آنان هست و تا جان به جان آفرین تسلیم نکرده است، از فرصت استفاده کنند و شبهات و سوال هایشان را از او بپرسند و از عهده ی همه ی جواب ها هم بر می آمد، حتی اگر چنین سوالاتی از وی می شد. خود او فرمود:
یامعشرَ النّاسِ! سَلُونى قبلَ أن تَفْقِدونى، سَلُونى فإنّ عندى عِلمَ الأوَّلینَ والآخِرِینَ. أمَا واللّه لو ثُنِىَ لى الوِسادُ لَحَکَمْتُ بینَ أهلِ التّوارةِ بتَوراتِهم ...
ثُمّ قالَ: سَلُونى قبلَ أن تَفْقِدونى، فوالّذى فَلَقَ الحَبّةَ وبَرأَ النَّسَمَهَ لو سَألُتمونى عن آیةٍ آیةٍ لأخبَرتُکُم بوقتِ نُزولِها وفى مَن نَزلَتْ... (2)
یعنی: ای مردم! پیش از آن که مرا از دست بدهید از من سوال کنید ــ و از علم من برای مشکلاتتان بهره ببرید ــ زیرا علوم اولین و آخرین نزد من است. به خدا سوگند اگر در جایگاه قضاوت بین یهودیان قرار گیرم بین آنان بر اساس تورات خودشان قضاوت خواهم کرد..
سپس فرمود: از من بپرسید قبل از آن که مرا در میان خود نداشته باشید. قسم به آن کس که دانه ی گیاه را شکافت اگر از آیه آیه های قرآن از من بپرسید، خواهم گفت که در چه وقتی و در مورد چه کسی نازل شده است...
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
(1) نهج البلاغه فیض الاسلام خطبه 231
(2) منتخب میزان الحکمه ص 40 به نقل از الارشاد 1/35